Ley de residuos y suelos contaminados para una economía circular

Ekonomia zirkularrerako hondakin eta zoru kutsatuen, apirilaren 8ko 7/2022 legea aztertzen badugu, zer aurkituko dugu berrerabilerari buruz? Gauza batzuk ezagutzen ditugu honezkero, eta beste batzuk berriz berriak dira. Hala ere, legeak ez ditu oraindik hauek garatzeko neurri praktikoak eskaintzen.

Lehenik eta behin, gogora dezagun legeak (2. artikulua) berrerabilerarako prestaketaren eta berrerabileraren arteko bereizketa argia egiten duela; kasu batean, hondakinak balorizatzeko eragiketa bat da, eta bestean aldiz ez. Ondoko definizioek azaltzen duten moduan (horietariko batzuk hemen aurkeztu genizkizuen):

«Preparación para la reutilización»: la operación de valorización consistente en la comprobación, limpieza o reparación, mediante la cual productos o componentes de productos que se hayan convertido en residuos se preparan para que puedan reutilizarse sin ninguna otra transformación previa y dejen de ser considerados residuos si cumplen las normas de producto aplicables de tipo técnico y de consumo.

artículo 2 – y)

«Reutilización»: cualquier operación mediante la cual productos o componentes de productos que no sean residuos se utilizan de nuevo con la misma finalidad para la que fueron concebidos.

artículo 2 – aw)

Hondakin eta baliabide kontzeptuen artean egiten den bereizketa hau ezinbestekoa da eta berrerabilera barneratzen duten prebentzio estrategien garrantzia azpimarratzen du. Prebentzioa, izan ere, honela definitzen da:

«Prevención»: conjunto de medidas adoptadas en la fase de concepción y diseño, de producción, de distribución y de consumo de una sustancia, material o producto, para reducir:

1.º La cantidad de residuo, incluso mediante la reutilización de los productos o el alargamiento de la vida útil de los productos.

artículo 2 – z)

Azpimarratzekoa da prebentzioa sorkuntza fasean (gogoratu hemen azaltzen genuen DfD kontzeptua) zein balio-bizitzan zehar kontutan hartu behar dela. Nolanahi ere, berrerabilera prebentzio neurri bat da eta hondakinen tratamenduaren hierarkian mailarik altuenean dago. Hierarkia hori 8. artikuluan definitzen da eta aurretik hemen azaldu dugu:

a) Prevención, b) preparación para la reutilización, c) reciclado, d) otro tipo de valorización, incluida la valorización energética y e) eliminación.

artículo 8 – 1.

Prebentzio neurriak 18. artikuluan zehazten dira. Berriz ere, sorkuntza fasean zein balio-bizitzan zehar honen amaierararte lan egitea garrantzitsua dela aipatzen da:

Fomentar el diseño, la fabricación y el uso de productos que sean eficientes en el uso de recursos, duraderos y fiables (también en términos de vida útil y ausencia de obsolescencia prematura), reparables, reutilizables y actualizables.

artículo 18 – 1. b)

Fomentar la reutilización de los productos y componentes de productos, entre otros, mediante donación, y la implantación de sistemas que promuevan actividades de reparación, reutilización y actualización, en particular para los aparatos eléctricos y electrónicos, pilas y acumuladores, textiles y muebles, envases y materiales y productos de construcción.

artículo 18 – 1. d)

Reducir la generación de residuos en la producción industrial, en la fabricación, en la extracción de minerales y en la construcción y demolición, tomando en consideración las mejores técnicas disponibles y las buenas prácticas ambientales.

artículo 18 – 1. f)

Legeak hondakinak murrizteko helburu orokorrak zehazten dituen arren – 2025erako eta 2030erako, 2010.urtearekin konparatuta, %13 eta %15 gutxiago hurrenez hurren (17. artikulua) – zehaztasun gehiago ematen ditu eraikuntza sektoreari dagokionean (26. artikulua):

La cantidad de residuos no peligrosos de construcción y demolición destinados a la preparación para la reutilización, el reciclado y otra valorización de materiales, incluidas las operaciones de relleno, con exclusión de los materiales en estado natural definidos en la categoría 17 05 04 de la lista de residuos, deberá alcanzar como mínimo el 70% en peso de los producidos.

artículo 26 – 1. b)

Hala ere, helburu horiek ez dituzte prebentzio-neurriak barne hartzen eta tratatutako hondakinak sarritan balio-galera handia eragiten duten betetze-lanetan erabiltzen dira. 30. artikulua, aldiz, eraikuntza- eta eraispen-hondakinei buruzkoa dena bereziki interesgarria iruditzen zaigu. Birziklatzeko frakzioen araberako sailkapenaz gain, 2. puntuan berrerabili daitezkeen elementuak sailkatzeko beharra azpimarratzen da:

A partir del 1 de julio de 2022, los residuos de la construcción y demolición no peligrosos deberán ser clasificados en, al menos, las siguientes fracciones: madera, fracciones de minerales (hormigón, ladrillos, azulejos, cerámica y piedra), metales, vidrio, plástico y yeso. Asimismo, se clasificarán aquellos elementos susceptibles de ser reutilizados tales como tejas, sanitarios o elementos estructurales. Esta clasificación se realizará de forma preferente en el lugar de generación de los residuos y sin perjuicio del resto de residuos que ya tienen establecida una recogida separada obligatoria.

artículo 30 – 2.

Hurrengo puntuan, ondokoa gehitzen da:

La demolición se llevará a cabo preferiblemente de forma selectiva, y con carácter obligatorio a partir del 1 de enero de 2024, garantizando la retirada de, al menos, las fracciones de materiales indicadas en el apartado anterior, previo estudio que identifique las cantidades que se prevé generar de cada fracción, cuando no exista obligación de disponer de un estudio de gestión de residuos y prevea el tratamiento de estos según la jerarquía establecida en el artículo 8.

artículo 30 – 3.

Hala ere, ez dira berrerabili daitezkeen elementuak sailkatzeko baldintza praktikoak zehazten eta ez da helburu argirik ezartzen. Hori gabe, litekeena da birziklatzeak lehentasuna izatea, sektorea egituratuago baitago, nahiz eta hondakinen kudeaketaren hierarkian beherago egon.

Neurri interesgarri batzuk amaitzeko: ekodiseinu-baldintzak eta eraikuntza obra berrietan erabili beharreko materialen liburu digitalak:

Para facilitar lo anterior, se establecerá reglamentariamente la obligación de disponer de libros digitales de materiales empleados en las nuevas obras de construcción, de conformidad con lo que se establezca a nivel de la Unión Europea en el ámbito de la economía circular. Asimismo, se establecerán requisitos de ecodiseño para los proyectos de construcción y edificación.

artículo 30 – 3.

Reusing posidonia

Formenteran, Balear Uharteetan burututako LIFE Reusing Posidonia proiektuaren xedea, etxebizitza-sozial eraikin baten aztarna ekologikoa nabarmenki murriztea zen. Horretarako, tokiko baliabideak eta artisau teknikak erabili ziren, irtenbide horien bideragarritasuna frogatzeko asmoarekin. Helburua, eraikuntzari loturiko CO2 isuriak eta hondakin ekoizpena %50ean gutxitzea zen, proiektuaren kostu gehigarria %5tik behera mantenduz. Klima-aldaketaren ondorioetara egokitu nahi duen proiektu hau 2018an amaitu zen, eta bertan babes ofizialeko 14 etxebizitza sortu eta monitorizatu ziren. LIFE programa europearraren barruan (LIFE12/ENV/ES/000079, LIFE+ 2012), etxebizitza babestuen sustapena oinarritzat duen Instituto Balear de la Vivienda (IBAVI) erakunde publikoak zuzendu zuen proiektua, Balear uharteetako autonomia erkidegoko energiaren eta aldaketa klimatikoaren zuzendaritza nagusiarekin lankidetzan. Beraien helburuak lortzeko, IBAVI-ko arkitektoak arkitektura tradizionalean inspiratu ziren, tokiko baliabideak erabiliz. Tartean posidonia itsas-landarea. Hondartzetara iristen diren hosto hilak isolamendu eta material berrerabili gisa erabiltzen ziren!

Ingurumen-onurez gain, alderdi ekonomikoa eta soziala ere garrantzitsuak dira proiektuaren arduradunentzat. Beraien esanetan: “1500km-tara kokatzen den industria kimikoan inbertitu beharrean, aurrekontu berdina erabiliko dugu kualifikazio txikiko eskulanean”. Etxebizitza soziala bultzatzeaz gain, tokiko artisau-industria ekologikoa sustatu nahi zuten. Teknologia baxuko arkitekturaren garapena, uhartean eskuragarri dauden baliabideen (arenisca, arcilla, cerámica, cal aérea), ingurumen-ziurtagiria inportatutako materialen (madera, cal hidráulica) eta material berrerabilien erabilera, helburu hauek lortzeko konbinazioa ezinhobea da. Honek guztiak, diseinu fasetik material hauek integratzeko eraikitze-sistemak kontutan hartzea eskatzen du. Era berean, eraikinaren energia-efizientzia azpimarratu zen, kasu honetan A klasekoa, bereziki hormigoi zelularra erabiliz. Arkitektura tradizionalaren eragina, etxebizitzen diseinu bioklimatikoan ere nabari da. Pergola, pertsiana eta atari-aterpeak ez dira soilik apaingarri, eta fatxadan jarritako kableek landare igokarien garapena errazten dute.

Proiektuaren funtsezko elementuetako bat posidonia da, hondartzen kontserbaziorako ezinbestekoa den alga babestua. Hau erabili ahal izateko baimena behar da. Hala ere, hondartzetara iristen den posidonia kantitate handiak, gainbegiratuta, gaineko geruza jasotzeko aukera ematen du. Gehiegizko bolumen horiek, uharteko eraikuntza berrien isolamendua burutzeko erabili ziren. Bestetik, zenbait probatan ikusi zen moduan, behin lehortzen denean ez du tratamendu osagarririk behar, itsasoko gatzak konserbatzaile eta biozida gisa jarduten baitu.

Posedonia algaren ustiapenaz gainera, berrerabilerak ere garrantzi handia du proiektuan. Honela, etxebizitzen barneko arotzeriak berrerabilitako ate eta leihoz osatuta daude, eta beheko solairuko kanpoko ateak somier zaharretatik ateratako pinu zurez eginak daude. Berrerabilitako elementu hauek Mallorcako Fundació Deixalles-ak (ingurumen eta hondakinen kudeaketa arloetan lan egiten duen ekonomia solidarioaren fundazioa) eman zituen. Zur zaharrez egindako ate eta leihoak neurri moldaketak izan zituzten, eta panel labainkor moduan erabili ziren, hauen integrazioa errazteko. Guztira, ehun elementu baino gehiago berrerabili ziren! Induskatutako lurren edo homigoi zelular obra-hondakinez bestalde, hainbat palet berrerabili ziren, hauek bueltan penintsulara bidaltzea oso garestia baitzen. Paletak estalkian erabili ziren, posidonia banatu ondoren, OSB panelak eusten zituen bigarren mailako egitura gisa.

Azkenean, hondakinak eta CO2 isuriak murrizteko hasierako helburuak erraz lortu ziren. CO2 isurien gutxitzea adibidez %63koa izan zen. Proiektuak jarraitzen duen logikak, diseinu bioklimatikoa, artisau tekniken erabilera eta tokiko material edo berrerabilien erabileratik hasita, helburu sozialera arte, berrerabilera, beste printzipio batzuekin batera, arkitekturaren eta eraikuntzaren ikuspegi berri baten osagaitzat hartzearen garrantzia erakusten du. Lan egiteko modu berriak dira, non eskura dauden berrerabilera materialak, baliabide naturalak bezala, une bakoitzean ezberdinak izaten diren. Balear uharteetan arotzeriak eta posidonia izan dira, zeintzuk erabiliko ditugu beste leku batzuetan?


Proiektuaren web-orriko eduki guztia eta artikulu honetan azaldu duguna, Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike (CC BY-NC-SA) 4.0. lizentziapean eskuragarri dago. Gainera, proiektuan sakontzen duen argitalpen bat aurki daiteke, hemen deskargatu daitekeena. Honetaz gain, proiektuari eskainitako erakusketa ibiltaria aurkeztu zen Sevilla, Madril eta Bartzelonan.

Proiektuaren filosofia, beste batzuentzan inspirazio bilakatu zen. Honela 2021ean IBAVI-ko arkitektoek zuzendutako etxebizitza sozial proiektu bat burutu zuten. Bertako hareharri eta posidoniaz gain, estalkian kofratze-panelak berrerabili ziren. Arquitectura Viva aldizkariaren web-orrian, honi buruzko artikulu bat eta Formenterako proiektuari buruzko hau aurki ditzakegu.

BAMB

BAMB (Buildings As Material Banks) ikerketa eta berrikuntza proiektu europarrak (Horizon 2020), 7 herrialdetako 15 kide bildu zituen eraikuntzaren sektorean logika zirkularra finkatzeko asmoz. Lau urtez, 2015tik 2019rarte, partaideen helburua eraikuntza materialei bere benetako balio itzultzea izan zen, hondakin gisa amaitu ez zezaten. Horretarako bi tresna erabili ziren: materialen pasaportea (Materials Passport) eta eraikinen diseinu itzulgarria (Reversible Building Design). Hauek, zuzentarau, gomendio politiko eta eredu ekonomiko zirkular berriek lagundu zituzten. Sei proiektu piloturi esker, estrategia berri hau probatu ahal izan da. BAMB proiektuaren web-orrian kontsulta daitezkeen zenbait argitalpenek garatutako esperientzien berri ematen dute.

Eraikin itzulgarrien diseinua, eraberritzea sinplifikatuz, barne edo kanpoko eraldaketa eta osagailen berrerabilera, Belgikan(Circular Retrofit Lab eta Build Reversible In Conception), Bosnia-Herzegovina (Green Design Centre) eta Herbeheretan (Green Transformable Building Lab) probatu zen. Honela, dekonstrukzioa, eraldaketa eta berreraikitzea, benetako egoeretan edo modulu esperimentalen bidez probatu ahal izan ziren, berrerabilerari dagokion lekua emanez! Proiektu hauek hezkuntza-dimentsioa ere bazuten, Green Design Center-en helburua adibidez informazio-zentru publiko bilakatzea baitzen. BRIC proiektua (Build Reversible In Conception), lanbide-heziketa zentru baten (efp) ikasleekin eta ikasleentzat eraikia izan zen, eta Circular Retrofit Lab, Vrije Universiteit Brussel (VUB) unibertsitateko ikasleentzat laborategi gisa erabili zen.

Beste diseinu itzulgarri bat ere probatu zen, erakusketa mugikor baten egitura desmuntagarri eta moldakor bat garatuz (Reversible Experience Modules). Erakusketa honetan, berrerabilera ahalbidetzeko sortu ziren produktu eta eraikuntza sistemak erakutsi ziren. Material bakoitzarekin batera pasaporte birtuala aurkezten zen, hondakinak saihesten lagunduko zuen desmuntaketa gida bat. Material pasaportea benetako egoera batean probatu zen Alemanian (New Office Building). Eta jakina, material hauen berrerabilea ahalmena kontutan hartu zen!

Ferme du Rail

Ferme du Rail proiektua, Parisen 19. arrondizamenduan, hiri-nekazaritza lantzen duen auzo-ekipamendua da. Irisgarritasun zaileko lursail batean kokatua, trenbide desafektatu baten ondoan dago eta elkartasun lekua, aterpetxe, jatetxe eta topagunea da. Baserria osatzen duten bi eraikinak, baratze zentral, jatetxe, hangar eta negutegi baten inguruan kokatzen dira. Honi guztiari, gizarteratze prozesuan dauden langileei eta ingeniaritza, arkitektura edo baratzezaintza ikasleei zuzendutako hogei etxebizitza gehitzen zaizkio. Diseinu bioklimatikoaren printzipioen arabera, jatorri naturaleko eta berrerabilerako materialekin eraiki den low-tech baserri hau, permakulturari zuzendua dago eta helburu sozial batekin jaio zen. 2014ean, hiri-proiektu berritzaileen Reinventer Paris deialditik sortu zen.

Proiektuaren sorreran, Gran Huit arkitektura kooperatiba eta Mélanie Drevet paisajista daude. Arkitektura kooperatibak, ekonomia zirkularraren alorrean, zein gizarte eta elkartasun proiektuen inguruan lan egiten du. Auzoko biztanle eta erabiltzaileak, etorkizuneko operadore bihurtuko ziren aktore ezberdinez inguratu ziren. Hala nola, Travail et Vie laneratze enpresa, Atoll 75 eta Bail Pour Tous elkarteak, eta baita proiektuaren sustatzaile izango zen Réhabail erakunde soziala. Hau guztia, kontextu berezi batean garatu zen, Paris hiriak lursailaren jabea izaten jarraitu baitu, 50 urtera luzatzen den eraikuntza-kontratu baten barruan. Botere publikoek erraztutako lursailaren eskuratzea, finantziazio publiko eta pribatu ezberdinez osatzen da. Honek, begirada ekologiko eta sozial handiko programa garatzea ahalbidetu du. Materialen berrerabilera, bi ikuspuntu hauei erantzunez, elementu garrantzitsua izan da diseinatzaileentzat: “Materialak berrerabiltzeak eta gizarteratze-prozesuan dauden pertsonekin lan egiteak (…) logika bera jarraitzen dute. Ez bota eta ez baztertu.”¹

“Honezkero dagoenarekin” eta “geratzen denarekin” egitea, Grand Huit taldeko kideen lan egiteko modu berria bilakatu da. Beraientzat, berrerabilerak, “utzitakoaren balorizazioak”, dimentsio praktikoa du, baina jarrera moral eta politikoa erakusten du batez ere: “berrerabilera ez da «hobi» berrien ustiapena, materia eta pertsonen arreta berri baten aldarrikapena baizik”¹. Ingurumen-aginduez gain, arkitektoentzat, “denontzat, lan baliodun eta ez zapaltzailea lortzeko aukera babesteko”¹ modu bat da. Tokian-tokiko berrerabilera, hiriguneetan artisau eta langile funtzioak barneratzeko era bat da gainera.

Bestetik, berrerabileraren dimentsio memoriala azpimarratzen dute. Izan ere, berrerabileraren kontrako balazta garrantzitsuena ideologikoa da, eta “desiragarri izan daitezkeen utzitako elementuekiko begirada lantzea”¹ komeni da. Materialei eta hauekin lan egiten duten pertsonei, benetako lekua itzultzea, eta hortaz prozesuari, obra momentuari bere benetako balioa ematera daramatza. Helburua, etorkizuneko erabiltzaileak, ahalik eta azkarren elkarretaratzea litzateke, eraikitze-lanetara sarrera erraztuz, baina baita lekuko hainbat aktibitateri hasiera emanez, obra amaitu aurretik. Honela, obra gunea sorkuntzarako espazio demokratiko bihurtzen da, formakuntza kontextua ahalbidetuz. Hainbat laneratzeko enpresa, obrara bertaratuko dira: 16 atal teknikoetatik 5 enpresa hauen esku utzi ziren. Hona hemen arkitekturari bere dimentsio soziala bueltatzeko modu bat, objektu arkitekturarekin gertatzen den ez bezala. Bestetik, proiektuaren BZA bizi-zikloaren analisia burutu zen, eraikinak eskeintzen zituen onuren berri emateko eta bere inpaktu baxuko izaera azpimarratzeko (zurezko egitura, lastozko isolamendua, gaztainondo zurezko estaldura, jatorri naturaleko eta berrerabilerako materialen erabilera). Azterketa honek aldiz, ez du proiektuaren alde soziala kontutan hartzen. Arkitektoek, aspektu hau integratuko luketen aberastasun-adierazle berrien eta proiektu bakoitzaren “koste globalaren” ikuspegiaren alde agertu dira.

Hona hemen, proiektuan berrerabilitako materialen zerrenda:

  • berritutako etxebizitza sozialetatik berreskuratutako zurezko leihoak, teilatuan balustrada funtzioa betetzen duten jardineran eraldatuak (hareaz igurtzitako zura, panel forman mihiztatua) edo areto komunean buruz jarritako parket gisa erabiliak (zur jatorri berbera, baina oraingoan zatikatua). Hau guztia Atelier R-are-k gauzatu zuen;
  • Fashion Week ekimenetik berreskuratutako kontraxaflatu oholtzak, geletako armairuak fabrikatzeko erabiliak;
  • Paris hiriaren biltegitik hartutako galtzada-harriak, lorategiaren antolamenduan erabiliak (harri lehorreko euste-hormak, eskailera-mailak, lauzadura);
  • Réserve des Arts elkartetik jasotako publizitate-olanak Les Résilientes kolektiboak pertsianan eraldatuak;
  • faianza lauzak, stock-amaierakoak eta bainuetarako erabiliak (gela bakoitzaren berezko nortasunak muntaia-plano desberdina eskatzen du).

Berrerabileraren aurkikuntza eta honen ikuspuntu ekologiko eta sozial batekiko egokitzapenak, arkitektoak praktika hau garatzera bultzatu ditu. Honela, Parisko 19. arrondizamenduan, Maison des Canaux, proiektua abian da. Ekonomia zirkularraren, sozialaren eta solidarioaren erreferentzia-lekua, berrerabileraren erakusgarri izan nahi du. FCRBE proiektu europearraren (honi buruzko artikulua hemen) barruan garatu den proiektu pilotu honen helburua, tokiko berrerabilerako materialen %70 eta %100 artean integratzea da!


¹ Artikulu hau, Grand Huit kooperatibako kide diren Clara et Philippe Simay-k idatzitako “La Ferme du Rail – Pour une ville écologique et solidaire” liburuan inspiratuta dago. Liburua, 2022an argitaratu zen, Actes Sud argitaletxearen “Domaines du possible” kolekzioaren barruan. Hainbat zitazio atera dira bertatik.

Berrerabilerari dagokionean berriz, 2019an ICEB Café-n Clara Simay-k egindako aurkezpena ikusgarri dago. Eskuragarri berriz, ICEB-aren (Institut pour la Conception Écoresponsable du Bâti) web-orrian.

#DEF – urban mining

Urban mining kontzeptua hondakinetatik datozen lehengaien berreskurapen prozesua izendatzeko erabiltzen da. Batez ere tresna elektriko eta elektronikoen hondakinetan (TEEH) ateratako metalen erauzketaz hitzegiteko erabiltzen den arren, beste esparru batzuetara ere zabal daiteke, eraikuntza sektorera adibidez. Gainera kontzeptua gehienetan birziklatzearekin lotzen bada ere, berrerabiltze alorrera zabal daiteke. Kasu honetan, ez da lehengaia berreskuratzea bilatzen. Beraz, urban mining kontzeptua, eraikitako espazioan eta gure hirietako eraikinetan bilatutako elementuen identifikazioa eta berrerabiltzea litzateke, inbentario lanak, dekonstrukzioa eta bilketa bere gain hartuz.

Urban mining-ak lehengaien kontsumoaren gutxitzea ahalbidetzen du hauen erauzketari lotutako isurtzeak mugatuz eta gainera sortutako hondakin kopurua gutxituz. Halaber, hiriek berrerabiltze material iturri gisa duten garrantzia azpimarratzen du, zirkuitu motzean eta hurbiltasun-printzipioa jarraituz.

Meatzaritzaren kasuan bezala, hobi hitza erabiltzen da ezaugarri zehatzak dauzkaten eta hainbat lekuetan bildu ostean berrerabilgarriak diren elementuak izendatzeko. Beste batzuetan material-banku ere esaten zaio. Kasu honetan, materialak errekuperatu eta baloratzen diren elementu indibidual gisa ulertu beharrean, berrerabiltzea integratzen duen eraikuntza prozesuaren parte izango dira, sortze-prozesuaren hasierako momentutik identifikatuko dena. Eraikinen eraikuntza-sistemak dekontrukzioa eta desmuntaketa integratzen duenean bezala.

K 118

Baubüro in situ arkitektura bulego suitzarrak antzinako lantegi baten eraldaketa proiektua garatu du, Winterthur-en Lagerplatzareal-en kokatzen den Kopfbau 118 eraikina. Bertan tailerrak eta lan-espazioak diseinatu dituzte jatorrizko egiturari hiru solairu gehituz. Tailerrak solairu bakoitzean sukalde komun baten inguruan kokatzen dira eta galeria eta komun batez osatutzen dira. Lantegi hauek igogailu eta eskailera bitartez dira irisgarri. Lysbücherareal proiektuaren kasuan bezala, arkitektoek urban mining kontzeptuaren printzipioak aplikatu dituzte eraikinaren hedapena berrerabilitako materialekin burutzeko, honek proiektuaren aurrekontuan eraginik izan gabe. Material berrerabiliak, guztira proiektuan berrerabiliak izan zitezkeen materialen %58a izan dira. Praktika honen bidez, material berrien erabilerarekin konparatuz gero, berotegi-efektuko isurtzeen %55ko gutxitzea lortu da, 500 t CO2 baliokide!

Proiektu honetarako beharrezko materialen bilaketa altxorraren bila jokoaren modukoa izan dela esan dezakegu. Horretarako Suitzako eraikuntza-lan ezberdinak bisitatu eta eraiste-baimenak arakatu dituzte. Identifikazio-zenbaki eta biltegiratze-pasaporte baten bidez, bertan aurkitutako materialak dimentsionatu eta inbentariatu dituzte, ondoren proiektuan izango zuten lekua argi markatuz. Dokumentazio-lanaz gain, material asko gaur egun indarrean dauden arauetara egokitu behar izan dira. Berrerabilerako leihoen kasuan adibidez beira-bikoitza gehitu behar izan da. Proiektuaren elementu guztiak ezagutzen ez ziren arren, fatxaden kolorea kasu, eragile publikoek malgutasunez jokatu dute eraikitze-baimena emateko.

Berrerabilitako elementu nagusiena, solairu berrietan erabilitako altzairuzko egitura da, Basileako Lysbücherareal-en kokatzen zen banaketa-gune zahar batetik ekarritakoa. Bere jatorrizko forma angeluzuzenak ez zuen eraikinaren forma trapezoidalarekin kointziditzen eta arazoa hegal baten bidez ebatzi zen. Altzairuzko egitura hormigoizko geruza batez estali zen suteen kontrako babes-arautegia betetzeko. Elementu metaliko ezberdinen arteko konexioak aldiz, morteroz estali dira hauen desmuntaketa eta berrerabilera errazteko. Proiektuan berrerabilpenaz gain beste praktika jasangarriak erabili dira, besteak beste, birziklatzea, hormigoi birziklatuz egindako euste hormen kasuan, edo material naturalak erabiltzeko teknika tradizionalak. Eraikinaren kanpo-estaldura zati handi batean berrerabilerako leiho eta txapa metalikoz osatuta dagoen arren, leihoak inguratzeko lastoz estalitako bigarren mailako zurezko egitura erabili da.

Baubüro in situ bulegoaren proiektuak Zürcher Fachhochschule (ZHAW, Zürich Zientzia Aplikatuen Unibertsitatea Winterthur-en) eskolako hogei bat ikasleren parte-hartzea ahalbidetu du. Ikasleek, K 118 eraikinarentzako etorkizuneko proiektu bat imajinatu behar zuten berrerabilpeneko hainbat material erabilita. Honetaz gain, urban mining prozesuan parte hartu ahal izan dute. Ikasleen eta Baubüro in situ bulegoaren lana, 2018an Basilean kokatzen den arkitektura museo Suitzarrean garatutako “Transform” (S AM) erakusketan ikusi ahal izan zen “Bauteilrecycling” izenpean eta 2019an ZHAW-ko arkitektura sailean ere aurkeztu zen. Bertan arkitektoek burututako urban mining prozesua azaltzen zen eta hainbat berrerabiltze material eta 1:1 eskalan eraikitako fatxadaren zati bat ikus zitezkeen.

Jarraian, proiektuan erabilitako berrabiltze-materialen zerrenda:

  • 15 urte inguruko hainbat solairu osatzeko moduko altzairuzko egitura, Basileako banaketa-zentro zahar batetik ateratakoa;
  • Pertsiana, sabai-leiho eta leihoak (Winterthur eta Zürich);
  • Aluminiozko txapa metaliko gorriak, fatxadan erabiliak eta inprenta zahar batetik ateratakoak (Winterthur);
  • Altzairuzko kanpoko eskailera, bulego-eraikin zahar batetik lortua (Zürich) eta eskailera barandak;
  • Galeriatan erabilitako granitozko lauzak, bulego eraikin batetik ateratakoak (Zürich);
  • Hainbat ate, tartean sarrera nagusian erabilitako beira masibo eta aluminiozko atea (Zürich);
  • Zurezko zoruak (Winterthur) eta zur trinko oholak tabike gisa erabiliak;
  • Hamar bat urteko instalazio fotovoltaikoa;
  • Berogailuak;
  • Dimentsio ezberdinetako adreilu eta blokeak;
  • Instalazio eta elementu sanitarioak;
  • Armairuak.

Testu hau, 2020ko maiatzean Der Landbote eta ekainean Baublatt egunkarietan alemanez argitaratutako bi artikulutan oinarritzen da, Baubüro in situ web-orrian eskuragarri. Bestetik, Tracés aldizkari suitzarrean argitaratutako artikuluan ere oinarritzen da, eraikuntzaren kulturaren inguruko espazium.ch espazio numerikoan ikusgarri.