Etiketa: Germany

More bricks

How to reuse solid clay bricks? – image by Adokin

Duela gutxi, buztin egosiz egindako adreilu trinkoen berrerabileraz hitz egin dizuegu. Lehen aukera, adreiluak indibidualki berreskuratzea izaten den arren, ez da beti posible izaten mortero hondakinak kentzea, adreiluak berriz ere modu tradizionalean erabiltzeko. Materialen kalitatea edo aglomeratzaileen gehiegizko erresistentziak, adreiluen banakako berrerabilera ahalbidetzen ez duenean, lan egiteko modu berriak eta berrerabilera teknika berritzaileak asmatu behar dira. Elementu horiek proiektu berrietan txertatzeko modurik ohikoena adreiluz adreilu berrerabiltzea bada ere, beste bi modu aztertuko ditugu hemen.

Resource Rows brick modules being cut out, 2015-2019, Copenhagen (Denmark) – NREP + AG Group (client), Lendager Group (architecture) – photography by Rasmus Hjortshøj, COAST studio (courtesy of Lendager Group)

70. hamarkadaz geroztik, adreiluen berreskuratzea eta garbiketa zailtzen zuten mortero berriak azaldu ziren merkatuan, erresistenteagoak eta itsasgarriagoak. Arazo honi aurre egiteko, Lendager taldeak, Resource Rows (2020) Kopenhage (Danimarca) kokatutako etxebizitza proiektuan inplementatutako teknika alternatiboa imajinatu zuen. Honela, eraikinaren fatxada modulu prefabrikatuz konposatuta dago, mota, jatorri, apareju eta kolore ezberdinetako adreilu panelez osatua, eraispeneko horma zaharretatik moztuak. Mozketatik lortutako horma zati hauek, patchwork baten modura muntatzen dira estaldura gisa erabiltzeko. Lendager Group enpresak berrerabileraren inguruan egiten duen hausnarketa adreiluez haratago iristen da, proiektu berdinean zura eta hormigoizko habeak ere berrerabili baitziren. Taldeak berrerabileraren inguruan lan egiten jarraitzen du beste proiektu batzuen bitartez, Wasteland erakusketa adibidez.

Fuelle Roga, 2017, Asunción (Paraguay) – private owner – OMCM Escritorio de Arquitectura y Urbanismo, Matías Ortiz & María Paz Chamorro (conception) – photo courtesy of OMCM

Adreiluak berrerabiltzeko hirugarren modu bat, askotan hormigoizko modulu prefabrikatuz osatuta dauden eraikuntza berrien horma eta tabikeetan, hauen zati handiak ausaz integratzea da. Adreilua osorik ez dagoen arren, bere historiarekin lotu dezakegu. Obraratzearen zorizko aldeari buruz hitz egiterakoan, batzuetan opus incertum adierazpena erabiltzen da. Hala ere, erabilitako teknika modu zehatzago batean adierazteko, eta zehaztasunez esatea zaila den arren, hormigoi ziklopeoaz hitz egitea nahiago dugu. Erresistenteagoak diren zementuen erabilerari loturiko zailtasunez haratago, teknika honen bidez, beste adreilu-mota batzuk berrerabiltzea lortzen da. Besteak beste, adreilu barne-hutsak, osorik berrerabiltzea zaila baita. Eraispenetatik berreskuratutako adreilu zatiak integratzen dituen hormigoi ziklopeoa Paraguaiko hainbat proiektuetan ikusi berri dugu (honi buruz hitz egin genuen hemen eta hemen). Besteak beste, Gabinete de arquitectura bulegoaren hainbat proiektu (Centro de Rehabilitación Infantil de la Teletón, Quincho Tia Coral, Fundación TEXO, banco BASA), Fuelle Roga proiektua (OMCM Escritorio de Arquitectura y Urbanismo) goiko argazkian, Casa Ana (Mínimo Común Arquitectura) eta Casa Ilona (Grupo Culata Jovái). Baita Mexikon eraikitako Pabellón de Composta proiektua (Gabinete de arquitectura), edo Brasilen eraikitako Casa Angatuba (messina | rivas) eta Residência Rua Pombal (São Paulo Criação). Honi buruzko artikulua Archdaily-n ikus daiteke. Belgikan, Atelier d’Architecture Alain Richard bulegoak, terrakota adreilu agregatuekin egindako hormigoi moduluen prefabrikazioan lanean dihardu. Hauek, bulego eta tailer eraikin baten perimetro-horma osatzeko erabili ziren.

Berrerabilera eta birziklapenaren erdibidean, badago eskala txikiagoko zatiak erabiltzen dituen teknika historiko bat. Honi, opus signinum edo cocciopesto esaten zaio. Ezaugarri iragazgaitzak dituen morteroa, hainbat geruzatan ezarrita, ura, karea eta txikitutako adreilu edo buztinezko teilak nahastuta lortzen dena, eta gure gaur egungo terrazoarekin parekatu daitekeena (gai honi buruz Véronique Vassal-en argiltapena Journal of Mosaic Research delakoan). Espezialistak, material hauek izendatzeko moduaz ados jartzen ez diren arren, terrakota adreilu hondakinak integratzen dituzten aplikazio modernoak ere existitzen direla azpimarratu nahi dugu (honi buruzko artikulua frantsesez Bobi réemploi web-orrian). Halaber, Atelier NA bulego frantsesak, hondakin berrerabiliekin egindako hormigoia burutzeko tailerrak eman zituzten. Ciguë bulego frantsesak ere, zentzu honetan ikertzen dihardu, zementua alde batera uzten duen igeltsuz egindako hormigoia lantzen. Beraien lana, Pavillon de l’Arsenal-en egindako erakusketa batean erakutsi zen eta hemen irakur daitekeen azterlana burutzeko aukera izan zuten. Anna Saint Pierre diseinatzaile eta ikertzailea, eraispenetako hainbat hondakinen integrazioa lantzen ari da, eta baita terrazoa sortzen ere (gai honen inguruko artikulua Metropolis aldizkarian). TFOB (They Feed Of Buildings) bulego alemaniarra, bide berekin lanean dabil Urban Terrazzo proiektuaren bitartez. Bestetik Apt bulego ingelesak, Mallorcan kokatzen den Huguet fabrikarekin kolaboratu du, adreilu puskak terrazoan integratzeko. Gogora ditzagun gainera, Assemble eta Granby Workshop taldeen esperimentuak, non hondakinak moldekatutako objektuetan gehitzen dituzten. Beste behin, zaila da lortutako material hauei izen zehatz bat ematea, granito, terrazo, mortero edo hormigoia, granulometria eta erabilitako teknikak ezberdinak baitira. Artikulu honi dagokionean, garrantzitsuena eraikuntza eta adreilu hondakinen arazoari irtenbide berriak bilatzen jarraitzea da.

Bricks

“Man who is building a new trailer court scraping secondhand brick…”, 1940, United States – Farm Security Administration (Sponsor), R. Lee (Photographer) – from The New York Public Library (Public domain)

Adreiluak. Ladrillos. Briques. Bricks. Adreilua eraikuntza material arruntenetakoa da. Oraindik praktika hau oso zabaldua ez dagoen arren, buztin egosiz egindako adreilu trinkoen berrerabilera geroz eta ezagunagoa da herrialde batzuetan. Dagoeneko aipatu ditugu blog honetan zenbait proiektu, baina askoz gehiago dira. Hona hemen terrakotazko adreilu trinkoak berrerabiltzen dituzten eragileen errepasoa!

Lehenik eta behin, adreiluak banan-banan berrerabiltzeko stocka identifikatzen dugunean, beharrezkoa da mortero hondakinak eskuz edo mekanikoki garbitzea. Aurretik, REBRICK proiektu europarraren barruan garatu zen, Gamle Mursten enpresa daniarraren sistema mekaniko automatizatuari buruz hitz egin genuen. Aurrerakuntza tekniko honetaz gain, honezkero bere produktuentzat ingurumen adierazpena duen adreilu berrerabilien hornitzaileak, CE marka lortzeko prozedura jarri du martxan merkatu daniarrean ohikoak diren adreiluentzat. CE marka eta adreiluen ezaugarriak modu egokian ezartzea, gaur egungo proiektuetan material hauen integrazioa errazteko modua izan daiteke.

Gamle Mursten enpresak banatutako adreiluak hainbat proiektutan erabili dira, Wienberg Architects bulegoak diseinatutako etxe baten hormetan adibidez. Eskala handiago batean, ospitale zahar batetik berreskuratutako 400 000 adreilu, enpresa berberak garbitu ostean, Aarhus hiriko (Danimarka) Frederiksbjerg eskolan berrerabili ziren (Henning Larsen Architects). Arkitekto berberek prozesu berdina errepikatu zuten beste hainbat bizitegi-proiektuetan, besteak beste Kopenhagen kokatutako Jacobsen Hus y Havnebryggen. Proiektu hauetan hornitzaileen garrantzia funtsezkoa da. Hau honela, lerro hauek idazten ari garen momentuan, Opalis web-orriak, adreilu berrerabilietan espezializatutako 70 hornitzaile baino gehiago identifikatzen ditu. Salvo web-orriak berriz, Erresuma Batuan bigarren eskuko, batez ere terrakotazko adreiluak eskaintzen dituzten 300 iragarki baino gehiago. Hauetariko hornitzaile batzuk, luzetara moztutako adreilu berrerabiliekin egindako ageriko plakak eskaintzen dituzte. Hala eta guztiz ere, hemen adreilu trinkoen berrerabilera kasuei buruz hitz egingo dugu soilik.

dnA house, 2013, Asse (Belgium) – private owner, BLAF architecten (conception) – photography © Stijn Bollaert (courtesy of BLAF architecten)

Opalis web-orriak ere, adreilu berrerabiliak erabiltzen dituzten Belgikako hainbat proiektu biltzen ditu. Kasu gehienetan, estaldura material gisa erabiltzen dira. Horien artean, eraldaketa eta birgaitze proiektuez gain, Auderghem auzoan kokatzen den Vignette etxea (Karbon’ architecture & urbanisme) aipatu behar dugu, berrerabilitako 3000 adreilurekin eta fatxadan adreilu saretarekin, Lo-Reninge-go udaletxea (noAarchitecten), 205 m² adreilu berrerabiliekin, eta Mariakerke (Raamwerk eta Van Gelder Tilleman architecten) etxe-tailerra. Dagoeneko aipatu ditugu hemen beste hainbat proiektu, tartean Chiro de Itterbeek (Rotor), Folklorearen museoa Mouscron hirian (V+ eta Simon Boudvin) edo dnA etxea (BLAF architecten). Azken honetan, adreiluak karga-hormatan berrerabili ziren (goiko argazkian ikus daiteke). Gainera, Belgikako Adreiluaren Federazioaren argitalpenean agertzen diren beste hainbat proiektu gehitu ditzakegu. Laeken auzoan kokatzen den Vandergoten etxebizitza proiektuan (R²D² Architecture) adibidez, biltegi zahar batetik berreskuratutako 2000m² adreilu berrerabili ziren.

Europako beste herrialde batzuk ere garrantzia hartzen ari dira adreiluen berrerabilerari dagokionean. Erresuma Batuan adibidez, Londresen kokatzen diren Step House (Bureau de Change) eta Love Walk House (Vine Architecture Studio) proiektuak aurki ditzakegu. Bi eraikin hauen handitzea burutzeko, adreiluak tokian bertan berrerabili ziren. Bigarren eskuko adreiluak ere Gretton herrian dagoen The Parchment Works (Will Gamble Architects) proiektuan edo Londresko Lexi Cinema-ren (RISE Design Studio) handitzean erabili ziren. Alemanian Ravensburg hiriko Kunstmuseum museoan (Lederer Ragnarsdóttir Oei), antzinako monasterio batetik berreskuratutako adreiluen berrerabilera interesgarria burutu zen, proiektuaren fatxadan eta museoaren estalkia osatzen duten gangetan (honi buruzko artikulua eskuragarri Arquitectura Viva aldizkarian). Polonian, Poznań hirian, aletegi zahar baten adreiluak berrerabili ziren Wrzeszcz Architekci bulegoak diseinatutako etxe baten fatxada osatzeko (artikulua ikusgarri Archdaily web-orrian).

Aurreko hauek, Europan burutako proiektuen adibideak dira, buztin egosiz egindako adreilu trinkoen stock-a nahiko handia den herrialdeetan. Hauetaz gain, Paraguaien, non adreilua material tradizionala den, kokatzen diren adreiluen berrerabilera adibideez hitz egin genuen (hemen eta hemen). Besteak beste, Yvapovo proiektua (Laboratorio de Arquitectura), Casa Esmeraldina edo Centro de Rehabilitación Infantil de la Teletón delakoa (Gabinete de arquitectura), Casa Ana (Mínimo Común Arquitectura), Casa Ilona eta Wf etxebizitza (Grupo Culata Jovái), Cerro Corá 2373 proiektua (Grupo Culata Jovái eta Arquitectava) edo Casa/Taller Las Mercedes (Lukas Fúster). Proiektu hauei Brasilen eraikitako Capela Ingá-mirim (messina | rivas) gehitu behar diogu.

Adreilu berrerabiliei buruzko informazio gehiago argitaratu da Rotor-en eskutik FCRBE proiektu europarraren barruan. Material hauei buruzko fitxa hemen jaitsi daiteke. Informazio osagarria Opalis web-orrian bertan. The Brick Development Association delakoak adreiluen balio-bizitzaren amaierari buruzko argitalpena ikus daiteke hemen. Baita Adreiluaren Federazio Belgiarraren argitalpena ere.

Reuse at school

Porto Marghera workshop with salvaged wood, 2013, Venice – Iuav (client), TYIN tegnestue (architecture), students from Iuav (build by) – photo courtesy of TYIN tegnestue

Lehenago artikulu honetan aipatutako BRIC eta MØDÜLL proiektu belgikarrak, berrerabilera eta formakuntza uztartzen dituzte, eta bereziki eraikuntzarekin erlazionatutako ofizio teknikoetako ikasleei zuzenduda daude. Beste proiektu batzuk berriz, arte eta arkitektura eskoletako ikasleei bideratuta daude. Jarraian, berrerabilerarekin esperimentatzeko forma antzekoa duten proiektu ezberdinak aurkeztuko dizkizuegu:

  • Rural Studio, School of Architecture, Planning and Landscape Architecture of Auburn University (Alabama, EE. UU.) unibertsitatearen sortze-gauzatze programa bat da. Helburua, ikasleak arkitektura proiektuen testuinguru sozialaren inguruan sentsibilizatzea, eta aldi berean, kolektibo zaurgarrientzako eraikinak egitea da. Mila ikasle inguruk 200 proiektu ezberdinetan parte hartu dute, tokiko material merkeei lekua eginez, horietariko asko berrerabiliak.
  • RAKE erakusketa espazioa (RAKE Visningsrom), 2011ean, Trondheim, Oslo eta Bergen-ko arkitektura eskolako ikasleek eta ikasleentzat egindako tailer baten emaitza da. 2014ean, pabilioia tokiz aldatu zen, materialen berrerabilera agerian jarriz. Fatxadaren kanpoko azala osatzeko, leiho berrerabiliak erabili ziren. Proiektu honen inguruko artikulua ArchDaily web-orrian irakur daiteke.
  • TYIN Tegnestue bulegoko arkitektoak, aurretik RAKE erakusketa espazioaren eraikuntza prozesuan parte hartu zutenak, ikasle askorekin lan egiteko ohitura zuten haien proiektuetan, tokiko materialak eta material berrerabiliak integratuz. Halaber, proiektuetariko asko bertako komunitateekin kolaborazio estuan garatu ziren, Asian batez ere, baina baita Europan ere. Porto Marghera proiektua adibidez, 2013an Venezian, Iuav-ko (Veneziako unibertsitatea) ikasleen laguntzarekin burutu zen. Proiektua, aurreko urteko Arkitektura Bienaleko Kanadaren pabilioitik ateratako zurarekin eraikitako egitura multzoa zen. 2013an Lista-n (Norvegia), Tecnológico de Monterrey-ko, Puebla (México) eta NTNU-ko (Norges teknisk-naturvitenskapelige universitet, Norvegia) ikasleek guztiz itzulgarria zen zurezko pabilioi (Lyset paa Lista) baten garapenean parte hartu zuten.
  • Santiago Cirugeda arkitekto sevillarrak, Recetas Urbanas arkitektura bulegoaren bitartez, autoeraikuntza, autogestioa eta esperimentazioa sustatzen ditu herritarren partaidetza eta jabetze logika jarraituz. Bere gai gustokoenetako bat materialen berrerabilera da eta bere proiektuetan ikasle ugarik parte hartu dute. Honela, 2004ean, material berrerabiliak erabiliz eta Granadako unibertsitateko ikasleen laguntzarekin, Aula Abierta espazioa eraiki zen. Geroago, 2012an desmuntatua eta Sevillan berreraikia izan zen. 2016an, Madrilgo Diseinuko Goi Eskolaren handitzea inauguratu zen, ikasleen lanari esker ikasle eta irakasleentzat pentsatua. La Escuela Crece proiektua eraikitzeko erabilitako materialen %85a berrerabilia da.
  • Frantzian, duela 15 urte sortutako Bellastock festibalak, urtero 1:1 eskalan egindako hiri iragankor baten sortzea proposatzen die arte eta arkitektura eskoletako ikasleei. Festibala, izen bereko arkitektura kooperatibak sortu zuen. Esperimentuak, besteak beste, materialen berrerabilerarekin lotura dute. Festibala atzerrian ere garatu zen, Madrilera iritsi zen, 2012an, 2013an eta 2014. urtean, Madstock taldearen gidaritzapean.
  • Frantzian, Pôle 21 hezkuntza-proiektuaren eta ENSA (École Nationale Supérieure d’Architecture) Marseillako bere irakaskuntzaren esparruan, Marc Huygen, “La poubelle et l’architecte – Vers le réemploi des matériaux” liburuaren egilea eta 2009an abian jarri zen berrerabilerarako sare europarraren bultzatzaileetako bat, material jasangarri edo berrerabiliak erabiltzen dituzten esperimentuetan parte hartu zuen. ENSA Marseille eta UGA (Université Grenoble Alpes) Grenoble-ko, eta geroago ENSA Grenoble-ko ikasleak materialen bilketan eta autoeraikuntzan jardun ziren Barjols herrian, eta duela gutxi, Correns eta Eurre herrietan. Informazio gehiago lortzeko, Plaine page edizioek argituratutako “Pôle 21 – 2 ans de réemploi à Barjols” obra kolektiboa edo UGA-ren web-orrian ikus daitekeen artikulua kontsulta daitezke. Lehendik, 2010tik 2012ra, logika berdina jarraituz, Jean-Marc Huygen-k hainbat ikaslek lagunduta, antzinako tabako fabrika batean burutu ziren esperimentuetan parte hartu zuen, Friche la Belle de Mai (Marseilla). Honi buruzko informazio gehiago aurki daiteke web-orri honetan.
  • Arkitektura eta ingeniaritzako ikasleentzat eraikuntzan berrerabileraren hastapen gisa, NA architecture (Francia) agentziak ikuskatuta, bizikletentzako aterpeen bi propotipo burutu eta aurkeztu ziren Grenoblen.
  • Cyrille Hanappe (AIR Architectures eta Actes et Cités) arkitekto frantsesak, ENSA Paris-Belleville eta ENSA Bretagne eskoletan burutzen duen irakaskuntzaren barruan, ikasleak, egoera larrian dauden biztanleekin lan egitera eramaten ditu, berrerabileraz baliatuz. Besteak beste, txabola auzo batean bizi ziren biztanleentzako, sukalde kolektibo (ate eta leihoen berrerabilera), harraska eta komunitate-areto baten (zurezko mudantza-kaxa, kartel eta leihoen berrerabilera) diseinuan parte hartu zuten.
  • Berrerabilerarekin zerikusia duten esperimentuak burutzen dituen Atelier Na (Francia) bulegoak, udako eskola, mintegi edo partaidetza-obretan parte hartu zuten, eta Estrasburgo-ko (Francia) Institut National des Sciences Appliquées (INSA) eskolako ikasleekin batera, material berrerabiliekin eraikitako bi modulu gauzatu zituzten.
  • Raumlaborberlin (Alemania) arkitekto kolektiboak, hondakin kontsideratzen diren materialekin egindako partaidetza proiektuetan espezializatua, 2011an, Officina Roma eraikitzeko tailer bat antolatu zuten. Villa iragankor honen eraikuntzan Italia osoko ikasleek parte hartu zuten, eta besteak beste, botila, auto-ate eta gasolina bidoiez osatuta dago. Proiektua, MAXXI (Museo nazionale delle arti del XXI secolo) museoak proposatuta “Re-Cycle: Strategies for Architecture, City and Planet” erakusketaren esparruan egin zen 2012an Erroman. 2018an, Berlinen, kolektiboak hainbat ikaslerekin batera Floating University eraiki zuen, gaur egun elkarte den, ikasketa eta ikerketa gunea. Officina Roma-ren inguruan, artikulu hau ikus daiteke Designboom web-orrian. Floating University proiektuari buruz, ArchDaily atariko beste artikulu hau.
  • 2019an Heilbronn (Alemania) hirian egindako German National Garden Show (BUGA) ekimenaren esparruan, Karlsruher Institut für Technologie (KIT) zentruko ikasleek irakasleekin batera Mehr.WERT.Garten (Added.VALUE.Garden) eta Mehr.WERT.Pavilion lorategi eta pabilioiaren sorkuntzan parte hartu zuten. Pabilioia eta honen ingurunea material berrerabiliz eta birziklatuz osatuta daude nagusiki, egitura osatzen zuen metal berrerabilia edo fatxada inguratzailea eraikitzeko beira adibidez.
  • 2022an Aalborg (Dinamarka) hirian, bosgarren International Conference on Structures and Architecture konferentziaren barruan burututako Ephemeral Permanence 1:1 tailerrak, unibertsitate ezberdinetako ikasleei eraikuntza zirkularrarekin esperimentatzea ahalbidetu zien. Experimentu honen osagaiak, materialen berrerabilera (zutabe metalikoak, zurezko habeak eta panelak, hormigoi blokeak, adreiluak, teilak) eta guztiz desmuntagarria zen pabilioi txiki baten diseinua (muntaiareko baraila metalikoen eta soka elastikoen erabilera) izan ziren. Proiektuaren ikuskatzaileak ere hainbat unibertsitatetik etorriak ziren (Aalborg University, ETH Zürich eta University of Antwerp). Hona hemen gai honen inguruan ArchDaily argitaratutako artikulua.
  • Azkenik, ZHAW (Zurich-eko Fachhochschule Winterthur hirian, Suiza) eskolako ikasleeen Baubüro in situ arkitektoen lanetan izandako partaidetza gogoratu nahi dugu.