Kategoria: Zergatik?

Circular economy and employment

Ingurumenaren ikuspuntutik ekonomia zirkularra bultzatzea garrantzitsua dela ikusi dugu, baina, zein izango litzateke honen inpaktua enpleguari dagokionean? Zifra zehatzak ematea zaila den arren, eraikuntza materialen berrerabilpenaz aritzen garenean, enplegu-sorkuntzarako ahalmen handia antzeman dezakegu.

2015an, WRAPek (The Waste & Ressources Action Programme) ekonomia zirkularrari lotutako enplegu-sorkuntza nabarmentzen zuen txostena argitaratu zuen Erresuma Batuan. Gaur egun Europan, 3,4 milioi pertsonek berrerabilpenarekin zerikusia duten jardueretan lan egiten dute eta ekonomia zirkularraren garapenak 1,2tik 3 milioirako enplegu gordin (bruto) sortuko lituzke. Gainera langabezian dauden pertsonen 255 000tik 520 000rako gutxitzea lortuko litzateke (datu hauek enplegu garbiei dagokie).

Gaur egungo garapena jarraituz gero, 2030rako 135 000 enplegu gordin berri sortuko lirateke Frantzian, 81 000 Espainian eta 19 000 Belgikan. Neurri berriekin nabarmen handitu daitezke zifra hauek.

2015ean Erromako klubak ekonomia zirkularraren abantailei buruzko azterlana argitaratu zuen, 2009ko datu-baseak eta agertoki ezberdinak (energia berriztagarriak, eraginkortasun energetikoa, materia birziklatuen erabilera edo bizitza erabilgarriaren luzapena) uztartuz. 2030rako enplegu sorrera garbiaren igoera iragarri zuen, 500 000 enplegu Frantzian eta 400 000 enplegu baino gehiago Espainian!

Paris Agreement and European Green Deal

Schéma de présentation du pacte vert – 11 December 2019 – European Commission (Source)

2015an Parisen NBEren 21. goi-bileran adostutako klima aldaketaren inguruko akordio globalak, hemendik 2100ra berotegi efektuko gas emisioen gutxitzea aurreikusi zuen, lurraren berotze prozesua industrializazio aurreko maila baino 2°C azpitik mantentzeko. Parisko hitzarmenaren izaera murriztailea alde batera utziz, zein ondorio izango ditu akordioak eraikuntzaren sektorean eta materialen berrerabiltzean?

Sinatzaileek definitutako helburuak eta martxan jarritako neurri zehatzak ezberdinak dira herrialdearen arabera. 2019ko abenduan aurkeztutako Europako itun berdeak, Parisko hitzarmenaren ildotik, ekonomia zirkularrerako enplegu-sorkuntza eta akzio-plana aurkezten ditu. Honetaz gain, eraikuntza eta beste sektoreetara zuzendutako neurriak aurkeztu ditu, tartean produktuentzako “pasaporte elektronikoa”, besteak beste, hauen jatorriari edo konpontze eta desmuntaketarako ahalmenari buruzko informazioa biltzen dituena.

«Trantsizioak, aktibitate ekonomiko jasangarria eta enplegu-sorkuntzan intentsiboa garatzeko aukera ematen du.»

«(…) ekonomia zirkularraren akzio plan berriak, Europar Batasuneko ekonomia eraberritzen eta ekonomia zirkularrak ematen dituen aukerez baliatzen lagunduko du, EBn nahiz maila internazionalean».

«Akzio planak lehentasuna emango dio, birziklatze prozesuaren gainetik, gutxitzeari eta materialen berrerabiltzeari.»

Europako Itun Berdetik aterako baieztapenak. Dokumentu ofizialak gazteleraz eta frantsesez direnez, euskarazko itzulpena guk egin dugu.

#DEF – re-use / recycling

Artikulu honetan, europar zuzentarauean irakurritako berrerabiltze eta birziklatze hitzen gaztelerazko eta frantsesezko definizioak ikus daitezke. Euskarazko itzulpen ofiziala atera ez denez, ez dugu euskarazko definiziorik jarri.

Hemen goian aipatutako esteketan ikus daitekeen bezala, berrerabiltzeak ez du funtsezko formaren edo funtzioaren eraldaketa eskatzen. Birziklapenaren kasuan aldiz, produktu berria produzitzeko elementuaren jatorrizko lehengaietara itzultzea oinarrizkoa da.

Waste management hierarchy

Waste management hierarchy – based on this image

Hondakinei buruzko, 2008ko azaroaren 19ko 2008/98/CE Zuzentarauaren 4.artikuluak, hondakinen tratamenduan jarraitu beharreko hierarkia nabarmentzen du eta honela antolatzen da: a) prebentzioa; b) berrerabilerako prestaketa; c) birziklatzea; d) beste balorazio motak, adibidez, balorazio energetikoa; eta e) ezabaketa.

Oinarri hau Europar Batasuneko herrialdeen legedian integratua izan da. Espainiar Estatuko zuzenbideak hierarkia hau jasotzen du eta eskumena duten administrazioen esku utzi du –  Artículo 8 sobre la jerarquía de residuos de la Ley 22/2011, de 28 de julio. Euskal Autonomi Erkidegoak, 2020ko hondakinak prebenitzeko eta kudeatzeko planaren laburpen betearazlearen bidez integratu du. Birziklatzearen inguruan egindako ahaleginak, aurre-prebentzioarekin eta berrerabilpenari dagokion garrantzia emanez lortuko da hondakinen murriztea.

EEH – RCD – DCD

EEH, eraikuntza eta eraispeneko hondakinak Europan sortutako hondakinen guztizkoaren herena dira gutxi gorabehera. Hemen behean, Europa, Belgika, Frantzia, Espainia eta Euskadiko datuak ikus daitezke.

Hondakin kantitatea gutxitzeko, Europa Batasunak 2020rako, EEH hondakinen %70aren balorizazioa bultzatzen duen 2008/98/EC Zuzentaraua aurkeztu zuen. Herrialde gehienak bide onetik lanean dabiltzan arren, EEH hondakinak balioztatzetik ateratako produktu garrantzitsuena, zoruetako egiturazko geruzetan erabiltzen den arido birziklatua da.

EEH-k gazteleraz RCD (Residuos de Construcción y Demoición) esaten zaie eta DCD (Déchets de Construction et Démolition) frantsesez.

Construction waste generation 2016

EUROPE – 923 670 000 t (36%) – 1,81 t/hab. – 89%

BELGIQUE – 19 573 150 t (31%) – 1,73 t/hab. – 95%

FRANCE – 224 355 946 t (69%) – 3,37 t/hab. – 71%

ESPAÑA – 35 827 923 t (28%) – 0,77 t/hab. – 79%

EUSKADI  – 1 261 661 t (21%) – 0,58 t/hab. – 65%

GEO – Construction waste (t) (% of total waste) – t/hab. – Recovery rate (%)

Euskadiko datuak hemen

Embodied energy

Orokorrean erauzketan, eraikuntza materialen fabrikazioan eta eraikuntzan sortutako energía grisa, eraikinek kontsumitutako energiaren guztizkoaren %30a da. Gainontzeko %70a, eraikinaren balio-bizitzan zehar produzitutako erabilera-energiari dagokio (infomazioa gehiagorako begiratu hemen). Gaur egun indarrean jarritako neurri gehienak eraikinen eraginkortasun energetikoa hobetzeko eta ondorioz erabilera-energia murrizteko jarraibideak dira. Hurrengo hamarkadetarako aurreikusitako ingurune-eraikiaren handiagotzea dela eta, energia grisa murrizteko neurriak garatzeko momentua iritsi da.

Berrerabilpena, berrikuntza eta ingurumen-eragin txikiko eraikuntza materialen aukeraketarako aurre-analisiak ezinbestekoak izango dira hurrengo hamarkadatan. Building Transparency-k, eraikuntza materialen EPD*-tatik (Produktu Ingurumen Adierazpenak), ateratako informazioan oinarritutako EC3 doako tresna aurkeztu berri du.

*EPD, ingelesezko siglen arabera

«Sand Wars»

Eraikuntza materialak egiteko erabiltzen diren lehengaien erauzketak suposatzen duen ikaragarrizko kostu energetiko eta ekologikoaz gain, industriak lehengai eskasiari aurre egin behar dio. 2013ko Denis Delestrac zuzendariaren «Guerra por la arena» / «Sand Wars» filmak, eraikuntzan hain erabilia den harearen gabezia azpimarratzen du. Arazo honek munduko hondartzen %75ri eragiten die.

Filma Vimeo web-orrian ikus daiteke.

Material Footprint

Domestic extraction of Spain in 2019, by material group – www.materialflows.net

Materialflows web-orriak, lehengaien kontsumoaren inguruko datuak aurkezten ditu, aktibitate eta herrialdearen arabera sailkatuak (RMC – Raw Material Consumption). 2013an, espainiako eraikuntza sektorea, lehengaien kontsumoaren %24ren erantzule izan zen. Portzentai hau %15koa izan zen Frantzian eta %18koa Belgikan.

Adibide gisa, legarren erauzketa (harea, legar, legar-xehe) 1970 eta 2017 arteko denboraldian %409 areagotu zen munduan, 28 562 274 kt-tara iritsi arte. Europa kantitate honen %11ren erantzule delarik.

Web-orri honetatik ateratako beste datu interesgarri bat aipatzearren, 2015an munduan 84,4 Gt lehengai erauzi ziren eta 8,4 Gt soilik, guztizkoaren %10, birziklatu eta merkaturatu ziren!

ACV

Eraikuntza materialen eta eraikinen ingurumen-eragina neurtzeko egiten den bizi-zikloaren analisia (BZA, gazteleraz ACV), honela bereizten diren fase ezberdinetan burutu daiteke: lehengaien erauzketa, eraikuntza materialen fabrikatzea, hauen salmenta eta banatzea, eraikuntza bera, eraikin baten okupazioa eta balio-bizitza, eta azkenik eraikinaren bizitzaren amaierako eraisketa. Fase bakoitzaren ingurumen-eraginaren murrizketa lortzeko ekintza ezberdinak burutu daitezke. Eraikuntza materialen berrerabilpena horietako bat da!

Eraikinen karbono arrastoak, aldaketa klimatikoarengan eragina duten emisioak, berotegi-efektu gasak, soilik hartzen ditu kontutan, CO2 kantitate baliokidean adierazita.

Ikusi gaiari buruzko artikulua hemen (IHOBE, Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailari atxikitako Sozietate Publikoa)

«The Origins of Sustainable Design»

Metropolis aldizkariak, 90eko hamarkadan Estatu Batuetan eman zen diseinu jasangarriaren jatorriari buruzko artikulua argitaratu du, 2003ko urriko azala eta orduko « Architects pollute » izenburu ezaguna aipatuz, eraikuntza eta eraikinen erabileraren, CO2 emisioen eta aldaketa klimatikoaren arteko harreman estua salatuz.

2018an, eraikuntza eta eraikinen erabilera energiaren azken kontsumoaren %36aren eta CO2 emisioen %39aren erantzule izan dira. IEA (International Energy Agency) agentziaren 2019ko txostena ikus daiteke BUILD UP (European Portal For Energy Efficiency in Buildings) atarian.

Metropolis aldizkariaren, eraikuntza eta arkitektura jasangarriari buruzko artikulu gehiago hemen.