Stars of reuse

Pritzker arkitektura saria Diébédo Francis Kéré (Burkina Faso) arkitektoari eman berri zaio. Aukeraketa honek, sariak distira alde batera uzteko hartu duen joera erakusten du, ingurumena eta gizartea errespetatzen dituzten sorkuntza prozesuetan zentratzeko. Ez da kointzidentzia Pritzker sariaren azken irabazleetako askok, Global Award for Sustainable Design saria ere irabazi izana. Kezka hauen artean, eraikuntza materialen berrerabilera, proiektu askotan zabaltzen ari da. Diébédo Francis Kéré-ren ikuspuntua kolaboratzailea da, eraikuntza metodo tradizionalak berrinterpretatzen ditu eta lurra edo zura bezalako tokiko baliabideen zein berrerabileraren inguruko interesa erakusten du. Eraikitzeko modu errazak eta materialen aukeraketak, besteak beste, biztanleak, autoeraikitze-logikaren barruan, eraikuntza teknikez jabetzea ahalbidetzen du eta tokiko ekonomia garatzen laguntzen dute. Arkitekto honentzat hezkuntza gai bereziki garrantzitsua dela dirudi eskola ugari proiektatu baititu. Lehenik eta behin, lehen mailako eskola eraiki zuen bere jaioterrian Gando-n (2001, Burkina Faso). Antzeko beste proiektu batean, Schorge-ko bigarren hezkuntzako eskolan, eraikuntzaren teilatuaren egitura eta kofratze-paneletatik ikasleen aulkiak egiteko metala eta zura lortuko ziren. Kasu honetan obrako hondakinak baliabide berri bilakatzen dira, bertakoak eta merkeak!

Pritzker sariaren beste garaile batzuk berrerabilera erabiltzen dute. Dudarik gabe, adibiderik ezagunena Wang Shu (Txina) arkitektoarena da, zeinak Amateur Architecture Studio-ren barruan Lu Wenyu-rekin batera, Ningbo-ko historiaren museoa (2008, Txina) sortu zuten. Museoaren fatxadak hiriaren alde zaharraren eraispenetik berreskuratutako materialez apainduak daude. Aurrerago prozesu berbera errepikatuko da. Nabarmentzekoa da Txinako arkitektura tradizionalaren zati bat suntsitu dela. 2006ean Veneziako arkitektura Bienalean, arkitektoak Tiled Garden proiektua eraiki zuen, Hangzhou eskualdean suntsitutako eraikinetatik berreskuratutako 66000 teilarekin eraikiz (Wang Shu-ren obrari buruzko bi artikulu ikusgarri Archdaily-n hemen eta hemen). Bestetik, Anne Lacaton eta Jean-Philippe Vassal arkitektoek Frédéric Druot-ek lagunduta, eraispena irtenbiderik onena izatetik urrun dagoela erakusten digute beraien etxebizitza-blokeen eraldaketa proiektuen bidez. Bien bitartean, Alejandro Aravenak (Txile) eta bere Elemental bulegoak, etxebizitza multzoak sortu zituen, autoeraikuntza eta berrerabilera sustatuz. Diseinu irekiko eraikinak dira (planoak eskuragarri daude bulegoaren web-orrian), biztanleei autoeraikuntza eta berrerabilerarekin zerikusia duten praktikak ahalbidetzen dituztenak. Arkitektoak berak berrerabilera bultzatu zuen 2016ko Veneziako Arkitektura Bienalerako pentsatutako proiektuan 90t material berreskuratu zituenean (artikulua hemen). Balkrishna Doshi (India) arkitektoak ere etxebizitza sozialak eraikitzen ditu. Studio Sangath izeneko bere bulegoak, beste obretatik ekarritako material berrerabiliak erabiliko ditu, hala nola, zeramikazko baldosa ugari (gai honi buruzko artikulua ikusgarri Archdaily-n). Azkenik Shigeru Ban (Japonia), desmuntatu, garraiatu eta hortaz berrerabili daitekeen arkitekturan espezializatu da. Diseinatzen dituen zurezko edo kartoizko egiturak hainbat eremutan erabiltzen dira. Besteak beste, larrialdiko arkitekturan, aldi baterako aterpeak (gai honi buruzko artikulua ikusgarri Archdaily-n), eliza edo kontzertu-areto bat diseinatuz, azken hauek iragankorrak baitira. Ikuspuntu berdina jarraituz arkitektoak bulego-eraikin edo museo nomada bat eraiki zituen. Bestalde, 2015ean Nepalen lurrikararen ondoriozko obra-hondakinetatik berreskuratutako adreiluak erabiliko ditu zurezko egitura zuten eraikuntza berriei gehitzeko (gai honi buruzko artikulua ikusgarri Designboom-n).

Jakina den bezala, berrerabilera ez da arkitektura sarien irabazleetara mugatzen. Izan ere, ezezagunagoak diren beste arkitekto eta eraikitzaileentzat ez bezala, saritutako arkitekto batzuentzat, berrerabilera keinu arkitektoniko puntuala da. Hala eta guztiz ere, sariek, askotan alde batera uzten den praktika hau agerian jartzeko ahalmena dute. Pritzker saria jaso ez duten arkitekturako beste izar batzuk ere berrerabileraren ikusgaitasuna areagotzen laguntzen dute. Kengo Kuma (Japonia) arkitektoak adibidez, tokiko eraikuntzetatik berreskuratutako teila zaharrak erabili zituen China Academy of Art’s Folk Art Museoaren (2015, Txina) fatxadan eta estalkian. Eskala txikiagoan, Murai Masanari Art Museoaren (2003, Japonia) fatxadan eraikin zahar baten materialak erabili zituen. Europan Mecanoo (Herbehereak) bulegoko arkitektoek, harri eta adreilu zaharrez osatutako mosaikoa sortu zuten Netherlands Open Air Museoaren (2000, Herbehereak) fatxada nagusia konposatzeko. Ideia berdina jarraituz, kanal bateko ur-hesi batetik berreskuratutako zutoin-ohol zaharrak erabili zituzten Kaap Skil museoaren (2011, Países Bajos) fatxada eraikitzeko. Honela, bertako biztanleek zur flotatzailea berrerabiltzeko zuten modu tradizionala berreskuratu eta omendu zen (gai honi buruzko artikulua ikusgarri Opalis web-orrian). MVRDV (Herbehereak) bulegoko arkitektoek berrerabilerarekiko interesa erakutsi zuten Bogotá Book Fair-rako (2016, Colombia) eraiki zuten pabilioi herbeheretarra diseinatu zutenean. Bertan erabilitako sistema modularrak elementu desmuntagarriak eta konbinagarriak uztartuko ditu hiriko gune ezberdinetan liburutegi gisa erabiltzeko. Azkenik Snøhetta ( Norvegia) arkitektoen ZEB Pilot House (2014, Norvegia) proiektu pilotua, zero emisio gordindun eraikina lortzeko esperimentua da. Energikoki autosufizientea izateaz gain, berrerabilera material ugariz osatuta dago!