Eraikin eta eraikuntzaren inguruan sortutako (Global Alliance for Buildings and Construction – GlobalABC) itun mundialaren barruan, United Nations Environment Programme eta Yale Center for Ecosystems + Architecture-n artean burututako “Building Materials and the Climate: Constructing a New Future” txostenak, beste behin (hemen eta hemen aipatu genuen bezala), eraikuntza sektorea negutegi efektuko gas-isurien %37aren erantzulea dela eta lehenbait lehen deskarbonizatu behar dela gogorarazi digu. Horretarako, energiaren eta karbono operatiboaren gutxitzeaz gain, energia eta karbono grisa ere murriztu behar dira. Sektorearen deskarbonizazio eraginkorra, eraikinaren bizi-ziklo osoa kontutan hartzen duten tresnen bidez bakarrik lortuko da, BZA analisiaren bidez batez ere. Helburua, lehengai berrien erauzketa ekiditea eta hondakinen produkzioa gutxitzea da, ekonomia zirkularraren logikaren barruan, honezkero daukagunarekin lan egiteko.
Jomuga nagusia, eraikinen eta hauen osagaien bizitza luzatzea da, eraberritze eta zaharberritze lanak bultzatuz (BEG-en gutxitzea %50-75 bitartean) eta eraikuntza berrietan “design for disassembly” estrategiak martxan jarriz (BEG-en gutxitzea %10-50 bitartean). Hau dena, deseraikitze selektiboa eta materialen berrerabilera ahalbidetuz. Honen harira, aipatutako txostenak, enplegu sormen handia duen eraikuntza sektorearen beharrezko egituraketa eta sostengu finantzario zein legegilearen beharra azpimarratzen ditu:
“A new supply-and-demand model is needed, with new enterprises that allow for the careful dismantling of buildings and for the storing, preparation and maintenance of second-cycle materials for resale that will enable circular economies while providing job opportunities.”
p. xi
“Efforts by individual stakeholders to improve decarbonisation outcomes will not succeed unless they are supported by policy and finance across the different phases of the building process.”
p. xi
Txostenak dioen moduan, batez ere berrerabileraren bidez, lehengai berrien erauzketak gutxitzeak, lanbide batzuen ondorio diren gaixotasunen murrizketa eragin lezake gainera:
“Reducing raw material extraction and harvesting through recycling and re-use may also mitigate social ills such as forced labour upstream in the supply chain.”
p. xiv
Bestetik, txostenak, hainbat kasu aipatzen ditu, non deseraikitze selektiboa, berrerabilera eta birziklatzeari esker, BEG-en %59-70 bitarteko murrizketa lortu den (ikusi 20. orrialdea)! Hala ere, askotan testuak nahiko anbiguo izaten jarraitzen du, berrerabilera eta birziklatzeaz aritzean, ez baitu hauen arteko bereizketa garbia egiten, baina, (aurreko artikulu batean aipatu genuen moduan) birziklatze prozesuaren ondoren balio gutxiagoko produktu bat sortzen dela aipatzen du:
“In a circular economy paradigm of “re-use, repair, recycle,” where waste is eliminated, the practice of recycling or downcycling becomes a last resort, as it typically results in a product of lesser value.”
p. 24
Bestalde txostenak, zenbait gomendio ematen ditu arau eta estandarrak egokitzeko, BZA-ren erabilera eta ikuspegi zirkularra diseinu-fasetik kontutan hartzeko, berrerabilera eta sektore jakin baten sorrera edo egituraketa bultzatuz:
“Adopt renovation policies that encourage the diversion of end-of-life material for recovery and recycling, promote regulation and measuring of whole building life-cycle carbon emissions, incorporate design for disassembly, and provide quality long-lasting material assemblies in retrofit solutions.”
p. 83
“Incentivise a marketplace for material re-use and develop standards to ensure the quality and efficacy for their use, in order to provide assurance to actors in the building sector.”
p. 83
Azkenik, txosten honek ezer berririk erakusten ez digun arren, arazoaren oroigarri ona da, mundu osoan ondoko ideia zabaltzen baitu: eraikuntza sektoreak berehalako aldaketa bat behar du eta materialen berrerabilera hori lortzeko giltzarrietako bat da!
Aipatutako zifrak eta ingelesez ageri diren aipamenak – United Nations Environment Programme (2023). Building Materials and the Climate: Constructing a New Future. Nairobi – txostenetik aterata daude.
