Kategoria: Ingurumen

Press corner

Geroz eta gehiago hitz egiten da berrerabilpenaren inguruan. Honen adibide dira, Europako prentsak azken hilabeteetan argitaratutako artikuluak. Ingelesez eta frantsesez kaleratutako hainbat lanetan, berrerabilpen prozesuan parte hartzen duten agenteei buruz eta, birziklapenaren kasuan ematen ez diren, eta praktika honen garapena eragozten duten balazten inguruan aritzen dira. El país egunkariak adibidez, eraikuntza sektorean jardunbide zirkularrak ezartzeko beharraz galdetzen du.

Hona hemen, artikulu batzuen aukeraketa:

The case for … never demolishing another building, The Guardian (2020ko urtarrila, EN) 

Bâtiment : comment faire du déchet une ressource, Le Monde (2019ko azaroa, FR)

Recyclage : dans le bâtiment, un modèle en chantier, Libération (2019ko azaroa, FR)

¿A dónde irá a parar todo el hormigón del estadio Vicente Calderón?, El País (2020ko otsaila, ES)

Frantziako prentsa espezializatuan esaterako, gaiari buruzko artikulu hauek aurkitu ditugu: AMC-Le Moniteur aldizkariaren berrerabilpenari buruzko dosierra (2016ko martxoa, FR) eta La Maison écologique (2017ko urria-azaroa, FR). Suitzan bestetik, Tracés aldizkariak berrerabilpenari buruzko « filières » saila argitaratu zuen 2019an.

Concrete jungle

Peerless Portland Cement Factory 1906 – Unknown photographer – Collection of Marty and Ron Chard (Public domain)

Garapen modernoaren funtsezko elementuetako bat da. Etxebizitza, arkitektura obra eta azpiegitura kopuru handi baten eraikuntza ahalbidetu duen arren, hormigoiak hainbat aspektu negatibo ditu.

Urarekin batera munduan gehien erabiltzen den substantzia izanik, hormigoia ingurumen arazo nabarmen baten erantzule da. Ura, harea eta agregatu ezberdinekin batera, Portland zementua (%75ean klinkerrez osatua, tenperatura altuak behar ditu oinarrizko lehengaia deskonposatzeko) hormigoien %98an erabiltzen da. Klinker-a munduko CO2 emisioen  %8aren erantzule dela kontsideratzen da.

Biodibertsitatearengan duen inpaktu nabarmena, ur eta hare kontsumo handia, kutsadura atmosferikoa, neurrigabeko hondakin kantitatea, delinkuentzia eta ustelkeria hormigoiaren alde ilunaren parte dira.

Gure gizartearen hormigoiarekiko menpekotasunak, ez du ibilera alternatiborik errazten. Are gutxiago hazkunde demografiko, ekonomiko eta urbanistikoak eskaera handiagotzen duen mundu batean. Hala ere, hormigoiaren erabilerak argitara uzten dituen desafio garrantzitsuek, gure eraikuntza ohiturak, materialak eta lehentasunezko teknikak bultzatzeko aukera zabaltzen dute. Berriztatzea, lehendikako eraikuntzak zaintzea eta babestea, birziklatzea eta berrerabiltzea lehentasunezko praktikak izan behar dira berriro!

Gai honen inguruan, Bellastock-ek CSTBaren laguntzarekin egindako proiektu interesgarria.

Testu hau artikulu honetan oinarritzen da: Concrete, the most destructive material on Earth (The Guardian)

Podcast-a entzungarri hemen: Cities (The Guardian)

Informazio gehiago txosten honetan:  Chatham House (The Royal Institue for International Affairs) – Making Concrete Change

Paris Agreement and European Green Deal

Schéma de présentation du pacte vert – 11 December 2019 – European Commission (Source)

2015an Parisen NBEren 21. goi-bileran adostutako klima aldaketaren inguruko akordio globalak, hemendik 2100ra berotegi efektuko gas emisioen gutxitzea aurreikusi zuen, lurraren berotze prozesua industrializazio aurreko maila baino 2°C azpitik mantentzeko. Parisko hitzarmenaren izaera murriztailea alde batera utziz, zein ondorio izango ditu akordioak eraikuntzaren sektorean eta materialen berrerabiltzean?

Sinatzaileek definitutako helburuak eta martxan jarritako neurri zehatzak ezberdinak dira herrialdearen arabera. 2019ko abenduan aurkeztutako Europako itun berdeak, Parisko hitzarmenaren ildotik, ekonomia zirkularrerako enplegu-sorkuntza eta akzio-plana aurkezten ditu. Honetaz gain, eraikuntza eta beste sektoreetara zuzendutako neurriak aurkeztu ditu, tartean produktuentzako “pasaporte elektronikoa”, besteak beste, hauen jatorriari edo konpontze eta desmuntaketarako ahalmenari buruzko informazioa biltzen dituena.

«Trantsizioak, aktibitate ekonomiko jasangarria eta enplegu-sorkuntzan intentsiboa garatzeko aukera ematen du.»

«(…) ekonomia zirkularraren akzio plan berriak, Europar Batasuneko ekonomia eraberritzen eta ekonomia zirkularrak ematen dituen aukerez baliatzen lagunduko du, EBn nahiz maila internazionalean».

«Akzio planak lehentasuna emango dio, birziklatze prozesuaren gainetik, gutxitzeari eta materialen berrerabiltzeari.»

Europako Itun Berdetik aterako baieztapenak. Dokumentu ofizialak gazteleraz eta frantsesez direnez, euskarazko itzulpena guk egin dugu.

#DEF – re-use / recycling

Artikulu honetan, europar zuzentarauean irakurritako berrerabiltze eta birziklatze hitzen gaztelerazko eta frantsesezko definizioak ikus daitezke. Euskarazko itzulpen ofiziala atera ez denez, ez dugu euskarazko definiziorik jarri.

Hemen goian aipatutako esteketan ikus daitekeen bezala, berrerabiltzeak ez du funtsezko formaren edo funtzioaren eraldaketa eskatzen. Birziklapenaren kasuan aldiz, produktu berria produzitzeko elementuaren jatorrizko lehengaietara itzultzea oinarrizkoa da.

Waste management hierarchy

Waste management hierarchy – based on this image

Hondakinei buruzko, 2008ko azaroaren 19ko 2008/98/CE Zuzentarauaren 4.artikuluak, hondakinen tratamenduan jarraitu beharreko hierarkia nabarmentzen du eta honela antolatzen da: a) prebentzioa; b) berrerabilerako prestaketa; c) birziklatzea; d) beste balorazio motak, adibidez, balorazio energetikoa; eta e) ezabaketa.

Oinarri hau Europar Batasuneko herrialdeen legedian integratua izan da. Espainiar Estatuko zuzenbideak hierarkia hau jasotzen du eta eskumena duten administrazioen esku utzi du –  Artículo 8 sobre la jerarquía de residuos de la Ley 22/2011, de 28 de julio. Euskal Autonomi Erkidegoak, 2020ko hondakinak prebenitzeko eta kudeatzeko planaren laburpen betearazlearen bidez integratu du. Birziklatzearen inguruan egindako ahaleginak, aurre-prebentzioarekin eta berrerabilpenari dagokion garrantzia emanez lortuko da hondakinen murriztea.

EEH – RCD – DCD

EEH, eraikuntza eta eraispeneko hondakinak Europan sortutako hondakinen guztizkoaren herena dira gutxi gorabehera. Hemen behean, Europa, Belgika, Frantzia, Espainia eta Euskadiko datuak ikus daitezke.

Hondakin kantitatea gutxitzeko, Europa Batasunak 2020rako, EEH hondakinen %70aren balorizazioa bultzatzen duen 2008/98/EC Zuzentaraua aurkeztu zuen. Herrialde gehienak bide onetik lanean dabiltzan arren, EEH hondakinak balioztatzetik ateratako produktu garrantzitsuena, zoruetako egiturazko geruzetan erabiltzen den arido birziklatua da.

EEH-k gazteleraz RCD (Residuos de Construcción y Demoición) esaten zaie eta DCD (Déchets de Construction et Démolition) frantsesez.

Construction waste generation 2016

EUROPE – 923 670 000 t (36%) – 1,81 t/hab. – 89%

BELGIQUE – 19 573 150 t (31%) – 1,73 t/hab. – 95%

FRANCE – 224 355 946 t (69%) – 3,37 t/hab. – 71%

ESPAÑA – 35 827 923 t (28%) – 0,77 t/hab. – 79%

EUSKADI  – 1 261 661 t (21%) – 0,58 t/hab. – 65%

GEO – Construction waste (t) (% of total waste) – t/hab. – Recovery rate (%)

Euskadiko datuak hemen

Embodied energy

Orokorrean erauzketan, eraikuntza materialen fabrikazioan eta eraikuntzan sortutako energía grisa, eraikinek kontsumitutako energiaren guztizkoaren %30a da. Gainontzeko %70a, eraikinaren balio-bizitzan zehar produzitutako erabilera-energiari dagokio (infomazioa gehiagorako begiratu hemen). Gaur egun indarrean jarritako neurri gehienak eraikinen eraginkortasun energetikoa hobetzeko eta ondorioz erabilera-energia murrizteko jarraibideak dira. Hurrengo hamarkadetarako aurreikusitako ingurune-eraikiaren handiagotzea dela eta, energia grisa murrizteko neurriak garatzeko momentua iritsi da.

Berrerabilpena, berrikuntza eta ingurumen-eragin txikiko eraikuntza materialen aukeraketarako aurre-analisiak ezinbestekoak izango dira hurrengo hamarkadatan. Building Transparency-k, eraikuntza materialen EPD*-tatik (Produktu Ingurumen Adierazpenak), ateratako informazioan oinarritutako EC3 doako tresna aurkeztu berri du.

*EPD, ingelesezko siglen arabera

«Sand Wars»

Eraikuntza materialak egiteko erabiltzen diren lehengaien erauzketak suposatzen duen ikaragarrizko kostu energetiko eta ekologikoaz gain, industriak lehengai eskasiari aurre egin behar dio. 2013ko Denis Delestrac zuzendariaren «Guerra por la arena» / «Sand Wars» filmak, eraikuntzan hain erabilia den harearen gabezia azpimarratzen du. Arazo honek munduko hondartzen %75ri eragiten die.

Filma Vimeo web-orrian ikus daiteke.

Material Footprint

Domestic extraction of Spain in 2019, by material group – www.materialflows.net

Materialflows web-orriak, lehengaien kontsumoaren inguruko datuak aurkezten ditu, aktibitate eta herrialdearen arabera sailkatuak (RMC – Raw Material Consumption). 2013an, espainiako eraikuntza sektorea, lehengaien kontsumoaren %24ren erantzule izan zen. Portzentai hau %15koa izan zen Frantzian eta %18koa Belgikan.

Adibide gisa, legarren erauzketa (harea, legar, legar-xehe) 1970 eta 2017 arteko denboraldian %409 areagotu zen munduan, 28 562 274 kt-tara iritsi arte. Europa kantitate honen %11ren erantzule delarik.

Web-orri honetatik ateratako beste datu interesgarri bat aipatzearren, 2015an munduan 84,4 Gt lehengai erauzi ziren eta 8,4 Gt soilik, guztizkoaren %10, birziklatu eta merkaturatu ziren!

ACV

Eraikuntza materialen eta eraikinen ingurumen-eragina neurtzeko egiten den bizi-zikloaren analisia (BZA, gazteleraz ACV), honela bereizten diren fase ezberdinetan burutu daiteke: lehengaien erauzketa, eraikuntza materialen fabrikatzea, hauen salmenta eta banatzea, eraikuntza bera, eraikin baten okupazioa eta balio-bizitza, eta azkenik eraikinaren bizitzaren amaierako eraisketa. Fase bakoitzaren ingurumen-eraginaren murrizketa lortzeko ekintza ezberdinak burutu daitezke. Eraikuntza materialen berrerabilpena horietako bat da!

Eraikinen karbono arrastoak, aldaketa klimatikoarengan eragina duten emisioak, berotegi-efektu gasak, soilik hartzen ditu kontutan, CO2 kantitate baliokidean adierazita.

Ikusi gaiari buruzko artikulua hemen (IHOBE, Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailari atxikitako Sozietate Publikoa)