Gabinete de arquitectura bulegoak, Laboratorio de Arquitectura eta beste batzuk hasitako bidea (honi buruz hitz egin genuen hemen), hainbat arkitekto gaztek jarraituko dute. Proiektu ezberdinen bitartez, Asunción hiriaren barruan edo handik hurbil kokatutako hiri-etxe luzexken birgaitze proiektuekin batez ere, material ekonomikoez eta artisau-teknikez zein berrerabileraz baliatzen jarraituko dute. Ikuspegi hau, teknologia baxuko arkitektura berritzailearen ardatz da. José Cubilla-k induskatutako lurrarekin burututako proiektuak adibidez, Equipo de Arquitectura-ren kideak inspiratu zituen, beraien bulegoa izango zen Caja de Tierra (2017) proiektua eraikitzeko. Bertan lur zapaldu edo tapialaren teknika berdina erabili zuten. Gainera, beira eta estalkiko lauzaren kofratze zura berrerabili zuten bertako ate eta leihoak fabrikatzeko.
Peak House (2019) proiektuaren orubearen hondeaketan berreskuratutako harriek, OMCM (Escritorio de Arquitectura y Urbanismo) bulegoa, haien proiektua berrikustera bultzatu zuten, materiala lehengai bezela erabiltzeko. Harri hauek, besteak beste, etxearen kanpoaldeko hormak egiteko erabilitako hormigoi ziklopeoan gehitu ziren. Arkitekto berdinek, Reforma Alas proiektuan (2021), sabai faltsu zaharra eusten zuen zura berrerabili zuten, pergola bat eraikitzeko. Eraispenetatik berreskuratutako hondakin kantitate handiak berrerabili zituzten batez ere, gero Fuelle Roga (2017) eraikuntza berrian integratzeko. Antzinako etxe honen birgaitzeak zati handi baten eraispena eskatzen zuen, baina bertatik ateratako hondakinak proiektua eraldatu zuten. Beste batzuek garatutako eraikuntza teknikak, modu estetikoagoan erabiltzerakoan, hormigoi ziklopeozko modulu prefabrikatuen mihiztatzea adibidez, hondakinak ondasun berri batean bilatuko dituzte, eta aldi berean, ondokoa lortzen dute: “eskulanean gehiago gastatu baina lehengaiak erostea saihestu”.
Mínimo Común Arquitectura bulegoak, beste birgaitze proiektu bat burutu zuen: Casa Ana (2016), landu gabeko itxura duen teknika honen erakustaldi berria. Arkitektoek, adreilu eta txintxor zeramikoak berrerabili zituzten horma berriak sortu eta etxearen barne-espazio berdiseinatzeko. Beraien hitzetan, adreiluzko horma tradizionalak eta hondakinekin egindako modulu prefabrikatuak honela eraikitzen dira, “existitzen zenaren aztarnak izan daitezen, eta berriaren eta zaharraren arteko elkarrizketa berria sortzeko aukera eman dezaten”.
Grupo Culata Jovái arkitektoen Casa Ilona (2013), adreiluen eta neurri txikiago batean txintxorren berrerabilera adibidea da: “horma bat, harrobia bat, materia erabilgarria”. Eraispenetatik berreskuratutako adreiluek berez eusten ez den fatxada osatzen dute. Bertan modulu prefabrikatuak eta horma tradizionalagoak nahasten dira, hondakin zeramikoz egindako hormigoi ziklopeozko lauza baten bidez bereiziak. Adreiluen berrerabilerari, ate eta leiho eta eraispenetatik berreskuratutako zurarenak gehitu behar zaizkio. Eraikuntza berrietako hormetan integratutako txintxorrak eta egitura berrikuntza, arkitektura berri honen klasiko diren arren, beste proiektu batzuetan, adreilu eta beste materialen berrerabilera tradizionalagoa burutzen da. Estudio Ciudad Nueva (2017) proiektuaren kasuan adibidez, arkitekto berdinek, eraispenetatik berreskuratutako materialak berrerabili zituzten. Vivienda Wf (2012) proiektuan berriz, adreiluak eta antzinako zurezko egitura berrerabili ziren tarte-solairua eraldatzeko. Arquitectava-ko kideei elkartutako Grupo Culata Jovái taldeko arkitektoak, beste birgaitze proiektu bat garatu zuten, Cerro Corá 2373 (2017). Bertan, lehendik zegoen eraikuntzaren kontserbazioa eta materialen berrerabilera uztartu ziren. In situ berrerabilitako adreiluez gain, beste hainbat material berrerabili ziren: teilak fatxadan lorategi bertikal bat sortzeko, egitura elementuak leihoburu moduan eta antzinako ateak lan-mahai moduan eraldatuak. Arquitectava taldeak bestetik, harrien mozketatik berreskuratutako hondakinak berrerabili zituen, basaltozko karga-horma baten parte gisa (honi buruzko artikulua Archdaily-n). Gainera, mozketan erabilitako diskoak etxearen sarrerako atean integratu ziren.
Lukas Fúster arkitektoaren Casa/Taller Las Mercedes (2012) proiektuak, aurrekoen berrerabileraren logika laburbiltzen du. Hain zuzen ere, esku-hartze hori “gutxieneko aurrekontu batekin egin behar zen, eta horrek materialak berreskuratzea, aurkitutako guztia berrerabiltzea eta birziklatutako baztertze materialak erabiltzea eskatzen zuen”. Honela, eraikin zaharraren birgaitze prozesuan, adreiluak, teilak, lauza zeramikoak eta armazoi-egitura zaharraren zati bat, eta baita leiho eta ateak ere berreskuratu ziren, dena bertan berrerabiltzeko. Armazoi-egitura berria, berrerabilerako ipe zurarekin eraiki zen eta leihoak beira zatiekin egin ziren. In situ berrerabilitako zura, bata bestearen gainean jarritako tako konprimituz egindako zutabea sortzeko erabili zen. Adreiluak, harlangaitz horma bat egiteko berrerabili ziren, eta beste proiektu batzuetan ikusi dugun logika berbera jarraituz, dekonstrukzio-berreraikitze prozesuaren ondorioz hondatutako aldea kanpora begira jarri zen, fatxaden animazio grafikoa ahalbidetuz. Beste proiektu batean, Plaza de nuestros sueños (2014), Lukas Fústerrek Centro de Desarrollo Comunitario Remansito komunitate-zentroak bultzatutako ekimenean lagundu zuen. Parte-hartze prozesuan, material berrerabili eta emandakoekin, joko eta altzariak egin zituzten. Hala nola, pneumatiko zaharrak edo zoladura egiteko erabilitako txintxor zeramikoak.
Proiektu horien guztien bitartez, alderdi sozialak faktore garrantzitsua izaten jarraitzen du. OCA bulegoa bereziki, honen adibide garbia da, bere ibilbidean zehar, garapen komunitarioko hainbat zentruen eraikuntzan lagundu baitu: Paz del Chaco (2014), Cerro Cora (2015) ou Capiatá (2016). Berrerabilera, gainera, helburu hauek lortzeko bidea izaten jarraitzen du. Vivienda Lui (2016) proiektuaren kasuan adibidez, baliabide ekonomiko ezak, arrazoizko materialen aukeraketan, palet zura, eta eraikuntza soluzioen erabakietan eragin zuen. Estalkiaren isolamendu termikoa ebazteko adibidez, aireztatutako estalki bikoitza diseinatu zen. Beste behin, proiektuen zentzuzko garapena, eraikuntza-berrikuntza eta material eskuragarri eta berrerabiliak batera doaz.
Paraguain berrerabiltzen duten arkitekto eta proiektu zerrendari, messina | rivas arkitektura bulego brasildarra gehitu diezaiokegu. Honen sortzaileak, aurretik aipatutako Gabinete de Arquitectura bulegoan lan egin zuten. Guadalupe Sappia arkitektarekin batera, tokiko material berrerabiliekin eraikitako kapera berriaren, Capela Ingá-mirim (2020, São Paulo, Brasil), egileak dira. Zolatutako bide zahar batetik ateratako 6000 harrirekin eraikitako hiru horma handik, kaperaren espazioa definitzen dute. Honetaz gain, eraikuntza zahar baten adreiluak berrerabili ziren. Bestalde, Casa Angatuba (2018, São Paulo, Brasil) etxebizitzaren birgaitze proiektuan, eraispenetatik ekarritako adreiluak berrerabili zituzten hormigoi ziklopeoan eransteko. Hain berritzailea den low-tech arkitektura honen klasiko handia!